Tłuszcze

1402

Tłuszcze

Opracował lek. med. Wojciech Widuchowski

Tłuszcz znajduje się w naturalnej postaci w wielu pokarmach, głównie pochodzenia zwierzęcego - mleko i mięso, także w pokarmach roślinnych: owoce i jarzyny - małe ilości, orzechy i nasiona - duże ilości.

Suplementy tłuszczowe zaliczane są do żywieniowych środków ergogenicznych.

Spożywane tłuszcze to trójglicerydy /mieszanina wolnych kwasów tłuszczowych (FFA) i glicerolu/.
Dzienne zapotrzebowanie na tłuszcz to około 50-60 g/dzień, a na niezbędne kwasy tłuszczowe 3-6 g/dzień.

Istnieją różne metody pomiaru tkanki tłuszczowej.

Tłuszcz jest źródłem niezbędnych kwasów tłuszczowych i witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, a jego główna funkcja to dostarczanie energii.

Obecnie zaleca się, także w sporcie, znaczne ograniczenie pobierania tłuszczów z pokarmem. Nie należy jednak wykluczyć ich z diety całkowicie.

W sporcie dominuje dieta węglowodanowo-białkowa. Tłuszcze nie powinny przekraczać 30% potrzeb energetycznych w dziennej racji żywieniowej. W niektórych dyscyplinach, np. konkurencjach wytrzymałościowych zasady te mogą być modyfikowane.

Podstawowym źródłem energii w wysiłkach tlenowych są węglowodany. Jednak zdolność wątroby i mięśni do ich magazynowania w postaci glikogenu jest ograniczona, co powoduje, że podczas długotrwałych wysiłków fizycznych ich rezerwy mogą zostać poważnie wyczerpane. Ponieważ tłuszcz także jest źródłem energii w wysiłkach tlenowych, dlatego u sportowców dyscyplin wytrzymałościowych pełne jego wykorzystanie jako źródła energii pozwala zaoszczędzić glikogen wątrobowy i mięśniowy, który jest wykorzystywany w końcowych etapach rywalizacji.

Podczas długotrwałych treningów, o umiarkowanej intensywności, w stanie względnej równowagi tlenowej, zaopatrzenie energetyczne pochodzi głównie ze szlaków metabolicznych lipidów. W tej sytuacji kwasy tłuszczowe stają się ważniejszym paliwem energetycznym niż węglowodany.

Tempo utleniania wolnych kwasów tłuszczowych w mięśniach zależy również od ich zawartości we krwi. Dlatego też stosowane są różne metody ich suplementacji: - infuzje emulsji trójglicerydów, - dieta niskowęglo-wodanowa wysokotłuszczowa, - stosowanie MCT jako pośredniego źródła ketonów dostarczających energii mięśniom podczas wysiłku.

W diecie sportowej stosuje się suplementację:
a) trójglicerydów (MCT) - olej MCT,
b) kwasów tłuszczowych /kwas linolenowy (CLA), kwasy
tłuszczowe omega-3/,
c) fosfolipidów (lecytyna),
d) frakcji lipidowo-sterolowej (oktakosanol).

Podzielone są poglądy na temat efektywności suplementacji tłuszczu jako środka ergogenicznego. Część autorów sugeruje wręcz, iż diety bogate w tłuszcz nie podnoszą sprawności zawodników, a nawet przeciwnie mogą ją obniżać i mieć szkodliwy wpływ na stan zdrowia. Przykładowo zbyt długie stosowanie diety niskowęglowodanowej wysokotłuszczowej może wywołać zbyt wysoki poziom FFA we krwi, co pomijając negatywny wpływ na wydolność zawodnika, wiąże się bezpośrednio z zagrożeniem zdrowia. Dlatego też stosowanie suplementacji tłuszczu według tych autorów nie jest zalecane.

Podsumowując należy stwierdzić, że suplementacja tłuszczami jest bezpieczna, jeśli jest stosowana w umiarkowany sposób i pod kontrolą specjalisty.